Deli Kızın Türküsü Şiir İncelemesi

Yazan:


Deli Kızın Türküsü

Çıkarım nişanlım geliyor diye,

Henüz ötüşürken köyde horozlar,
Girerim yastığım bekliyor diye,
Geç vakit merâdan dönerken yozlar.

İçimde tutuşmuş bir demet saman,

Bulutlar göğsümden yükselen duman;
Sanırım, yollara baktığım zaman,
Atlılar geliyor, giyinmiş bozlar.

Bir gölge seçerim, olur bir kanat;

Rüzgârlar derinde kişneyen bir at;
Yolcular geliyor, geldiler, heyhat,
Rüzgârın ardından kopuyor tozlar…

                     Ahmet Kutsi Tecer

Şiirin Biçim Yönünden İncelenmesi

Nazım biçimi: koşmadır.

Nazım birimi: dörtlüktür.

Ölçüsü: 6+5 duraklı, 11’li hece ölçüsüdür.

Uyak şeması: “abab / cccb / dddb ” biçimindedir.

Şiirin Ahenk Unsurları

Uyak ve Redifler

---geliyor diye

---bekliyor diye   “-yor diye” redif; “-li” tam uyak

---horozlar

---yozlar
---bozlar
---tozlar      “-lar” redif; “-oz” tam uyak

---saman

---duman
---zaman     “-man” zengin uyak

---bir kanat

---bir at
---heyhat     “-at” tam uyak (tunç uyak)

Şiirdeki Diğer Ahenk Unsurları

Şiirde ahenk; uyak ve rediflerin dışında, aliterasyon (y, r, m) ve asonans (e, a) kullanılarak sağlanmıştır. Örneğin “Sanırım, yollara baktığım zaman” dizesinde “a,ı” ünlülerinin; “Rüzgârın ardından kopuyor tozlar” dizesinde “r” ünsüzünün sık kullanılarak ahenk sağlandığı görülür.

Şiirin İçerik Yönünden İncelenmesi

Açıklama – Yorum

Şiirde anlatılan durum; halk arasında “kara sevda” olarak adlandırılan birbirine kavuşamayan sevgililerin düştüğü durumdur. Şiirde nişanlısı seferberliğe giden ve bir daha geri dönmeyen bir kızın, onun yolunu gözlerken aklını yitirişi dile getirilir.

Çıkarım nişanlım geliyor diye,

Henüz ötüşürken köyde horozlar,
Girerim yastığım bekliyor diye,
Geç vakit merâdan dönerken yozlar.

Şair, kendini deli kızın yerine koyarak onun duygu ve düşüncelerini dile getirmeye çalışıyor. Deli kız, her gün erkenden daha henüz horozlar ötüşürken nişanlısının yolunu gözlemek için yola çıkar. Geç vakte kadar onun yolunu gözler ve geri döner. Bu her gün böyle devam eder. Bu dörtlükte geçen “yoz” kelimesi “sürü” anlamına gelmektedir ve yöresel bir söyleyiştir.

İçimde tutuşmuş bir demet saman,

Bulutlar göğsümden yükselen duman;
Sanırım, yollara baktığım zaman,
Atlılar geliyor, giyinmiş bozlar.

Deli kızın özlemi adeta bir yangın halini almıştır. Özlemini “içinde tutuşmuş bir demet samana”, dumanlarını da gökyüzündeki bulutlara benzetir. Sürekli nişanlısının geleceğini ummakta, hep yollara bakmaktadır. Bazen de nişanlısının atlılarla birlikte geldiğini sanmaktadır.

Bir gölge seçerim, olur bir kanat;

Rüzgârlar derinde kişneyen bir at;
Yolcular geliyor, geldiler, heyhat,
Rüzgârın ardından kopuyor tozlar…

Deli kız umudunu hiç kaybetmemiştir. Sürekli nişanlısının kanatlanmış bir atla geleceğini düşünmektedir. Köye gelen her yolcu ona yeni bir umut vermektedir. Ancak nişanlısı “ne yazık ki” bir türlü geri dönmemektedir.

Şiirin teması: sevgiliye duyulan özlemdir.

Dil ve Anlatım

Şair, Milli Edebiyat akımının devamı niteliğindeki Memleket Edebiyatının temel ilkelerinden biri olan Türkçeyi sadeleştirme anlayışına bağlı kalarak açık ve yalın bir dil kullanmıştır. Şiirin dili herkesin anlayabileceği, halkın konuştuğu Türkçedir.

Sevgiliye duyulan özlemin, bitip tükenmek bilmeyen bir umudun ve doğal güzelliklerin akıcı bir dille anlatıldığı şiirde bazı kelimelerin gerçek anlamının dışında kullanıldığı görülür. Örneğin “tutuşmuş” kelimesi ateşin tutuşmasını değil deli kızın içindeki “özlemin” ifadesidir.

Şiirde açık ve örtük iletiler iç içe kullanılmıştır. Açık ilet olarak “Henüz ötüşürken köyde horozlar”, “Geç vakit merâdan dönerken yozlar”, “Rüzgârın ardından kopuyor tozlar”; kapalı ileti olarak da “İçimde tutuşmuş bir demet saman”, “Bulutlar göğsümden yükselen duman”, “Girerim yastığım bekliyor diye”, “Rüzgârlar derinde kişneyen bir at” sözleri görünmektedir. Ayrıca şiirde köyün tasvirine ve deli kızın psikolojik durumunu yansıtan tahlillere yer verilmiştir.

Genel Değerlendirme

Ahmet Kutsi Tecer’in “Deli Kızın Türküsü” adlı şiirinde folklorik özelliklerden geniş bir biçimde yararlandığı görülür. Nişanlısı seferberlik sırasında cepheye giden ve bir daha geri dönmeyen, bu nedenle aklını yitiren bir kızın mırıldandığı türküye dayanan şiir, adı bilinmeyen pek çok halk ürününden sadece birinin yansımasıdır.

EN ÇOK OKUNAN YAYINLAR

Sanat Şiiri İncelemesi

Yazan:
Resim
Sanat Yalnız senin gezdiğin bahçede açmaz çiçek, Bizim diyarımız da binbir baharı saklar! Kolumuzdan tutarak sen istersen bizi çek, İncinir düz caddede dağda gezen ayaklar. Sen kubbesinde ince bir mozaik arar da Gezersin kırk asırlık bir mabedin içini, Bizi sarsar bir sülüs yazı görsek duvarda, Bize heyecan verir bir parça yeşil çini… Sen raksına dalarken için titrer derinden Çiçekli bir sahnede bir beyaz kelebeğin; Bizim de kalbimizi kımıldatır yerinden Toprağa diz vuruşu dağ gibi bir zeybeğin. Fırtınayı andıran orkestra sesleri Bir ürperiş getirir senin sinirlerine, Istırap çekenlerin acıklı nefesleri Bizde geçer en hazin bir musiki yerine! Sen anlayan bir gözle süzersin uzun uzun Yabancı bir şehirde bir kadın heykelini; Biz duyarız en büyük zevkini ruhumuzun Görünce bir köylünün kıvrılmayan belini… Başka sanat bilmeyiz, karşımızda dururken Yazılmamış bir destan gibi Anadolu’muz. Arkadaş, biz bu yolda türküler tuttururken Sana uğurlar o
Devamı»

Yağmur Şiiri İncelemesi

Yazan:
Resim
Yağmur Küçük, muttarit, muhteriz darbeler Kafeslerde, camlarda pür-ihtizâz Olur dem-be-dem nevha-ger, nağme-sâz Kafeslerde, camlarda pür-ihtizâz Küçük, muttarit, muhteriz darbeler Sokaklarda seyl-âbeler ağlaşır, Ufuk yaklaşır, yaklaşır, yaklaşır; Bulutlar karardıkça zerâta bir Ağır, muhtazır dalgalanmak gelir; Bürür bir soğuk gölge etrâfı hep, Nümâyân olur gündüzün nısf-ı şeb. Söner şimdi, manzûr olurken demin Heyûlası karşımda bir âlemin. Açılmaz ne bir yüz, ne bir pencere; Bakıldıkça vahşet çöker yerlere. Geçer boş sokaktan, hayâlet gibi, Şitâbân u pûşîde-ser bir sabî O dem leyl-i yâdımda, solgun, tebâh, Sürür bir kadın bir ridâ-yı siyâh. Saçaklarda kuşlar –hazindir bu pek! – Susarlar, uzaktan ulur bir köpek. Öter gûş-ı rûhumda boş bir enîn, Boğuk bir tezâd-ı sükûn u tanîn: Küçük, pür-heves, gevherîn katreler Sokaklarda, damlarda pür-ihtizâz Olur, muttasıl nevha-ger, nağme-sâz Sokaklarda, damlarda pür-ihtizâz Küçük, pür-heves, g
Devamı»

Kaldırımlar Şiir İncelemesi

Yazan:
Resim
Kaldırımlar Sokaktayım, kimsesiz bir sokak ortasında; Yürüyorum, arkama bakmadan yürüyorum. Yolumun karanlığa saplanan noktasında, Sanki beni bekleyen bir hayal görüyorum. Kara gökler kül rengi bulutlarla kapanık; Evlerin bacasını kolluyor yıldırımlar. İn cin uykuda, yalnız iki yoldaş uyanık; Biri benim, biri de serseri kaldırımlar. İçimde damla damla bir korku birikiyor; Sanıyorum, her köşe başını sarmış devler… Üstüme camlarını hep simsiyah dikiyor; Gözüne mil çekilmiş bir âmâ gibi evler. Kaldırımlar, çilekeş yalnızların annesi; Kaldırımlar, içimde yaşanmış bir insandır. Kaldırımlar, duyulur, ses kesilince sesi; Kaldırımlar, içimde kıvrılan bir lisandır. Bana düşmez can vermek, yumuşak bir kucakta; Ben bu kaldırımların emzirdiği bir çocuğum! Aman, sabah olmasın, bu karanlık sokakta; Bu karanlık sokakta bitmesin yolculuğum! Ben gideyim, yol gitsin, ben gideyim yol gitsin; İki yanımda aksın bir sel gibi fenerler. Tak, tak, ayak sesimi aç kö
Devamı»

Çoban Çeşmesi Şiir İncelemesi

Yazan:
Resim
Çoban Çeşmesi Deriden derine ırmaklar ağlar, Uzaktan uzağa çoban çeşmesi. Ey suyun sesinden anlayan bağlar! Ne söyler şu dağa çoban çeşmesi? Gönlünü Şirin’in aşkı sarınca, Yol almış hayâtın ufuklarınca; O hızla dağları Ferhad yarınca, Başlamış akmağa çoban çeşmesi. O zaman başından aşkındı derdi, Mermeri oyardı, taşı delerdi. Kaç yanık yolcuya soğuk su verdi, Değdi kaç dudağa çoban çeşmesi! Vefasız Aslı’ya yol gösteren bu, Kerem’in sazına cevap veren bu Kuruyan gözlere yaş gönderen bu… Sızmazdı toprağa çoban çeşmesi Leylâ gelin oldu, Mecnun mezarda, Bir susuz yolcu yok şimdi dağlarda; Ateşten kızaran bir gül arar da, Gezer bağdan bağa çoban çeşmesi. Ne şâir yaş döker, ne âşık ağlar, Tarihe karıştı eski sevdâlar. Beyhûde seslenir, beyhûde çağlar Bir sola, bir sağa çoban çeşmesi.                    Faruk Nafiz Çamlıbel Şiirin Biçim Yönünden İncelenmesi Nazım biçimi: koşmadır. Nazım birimi: dörtlüktür. Ölçüsü: 6+5 duraklı, 11’li h
Devamı»

Otuz Beş Yaş Şiiri İncelemesi

Yazan:
Resim
Otuz Beş Yaş Yaş otuz beş! Yolun yarısı eder. Dante gibi ortasındayız ömrün. Delikanlı çağımızdaki cevher, Yalvarmak, yakarmak nafile bugün, Gözünün yaşına bakmadan gider. Şakaklarıma Kar mı yağdı ne var? Benim mi Allah’ım bu çizgili yüz? Ya gözler altındaki mor halkalar? Neden böyle düşman görünürsünüz, Yıllar yılı dost bildiğim aynalar? Zamanla nasıl değişiyor insan! Hangi resmime baksam ben değilim. Nerde o günler, o şevk, o heyecan? Bu güler yüzlü adam ben değilim; Yalandır kaygısız olduğum yalan. Hayal meyal şeylerden ilk aşkımız; Hatırası bile yabancı gelir. Hayata beraber başladığımız, Dostlarla da yollar ayrıldı bir bir; Gittikçe artıyor yalnızlığımız. Gökyüzünün başka rengi de varmış! Geç fark ettim taşın sert olduğunu. Su insanı boğar, ateş yakarmış! Her doğan günün bir dert olduğunu İnsan bu yaşa gelince anlarmış. Ayva sarı nar kırmızı sonbahar! Her yıl biraz daha benimsediğim. Ne dönüp duruyor havada kuşlar? Nerden ç
Devamı»