Sinağrit Baba Öykü İncelemesi

Öykü Hakkında

Edebiyatımızın önemli yazarlarından Sait Faik Abasıyanık’ın yazmış olduğu “Sinağrit Baba” adlı öykü, yazarın “Mahalle Kahvesi” adlı öykü kitabında yer almaktadır.

Öykünün Özeti

Öykü “Cehennem Nişanında beş kişiydik” diye başlıyor. Denizin derinliklerinde dolaşan Sinağrit Baba’nın tanıtımıyla devam ediyor. “Sinağrit Baba ömründe konuşmamış, ömrü boyunca evlenmemiş, ömrü boyunca yalnız yaşamıştır.”

Sinağrit Baba, birinin oltasına yakalanıp bu yorucu ömrü bitirmek istemektedir. Bir vatozun, bir canavarın dişine bir yerini kaptırmaktansa bir insana yakalanmayı ve bir sofraya kurulmayı tercih eder.

Sinağrit Baba, beş oltayı da koklar. Onların hiç birini beğenmez. Çünkü her birinde bir kusur bulur. Balıkçılardan birincisi açgözlü, ikincisi korkak, üçüncüsü kıskanç, dördüncüsü hasis (cimri), beşincisi kibirlidir.

Sinağrit Baba, mercan balıklarının yakalanışını seyrederken aşağıya büyük ışıklar saçan bir olta iner. Sinağrit Baba, ümitle oltaya doğru koşar. Bu tanımadığı birinin oltasıdır. Yemi ağzına aldığında bunun tam da aradığı adam olduğunu sanır. O anda yakalanır. Sandala düştüğü anda kendisini yakalayana sevinçle bakar. Birdenbire ürpererek sandalın döşemelerini dövmeye başlar. Yakalandığı kişi göründüğü gibi biri değildir. O, ömrü boyunca hiçbir imtihan geçirmemiş, ikiyüzlü biridir. Sinağrit Baba, son nefesini pişman ve mağlup bir şekilde verir.

Öyküdeki Kişiler

Sinağrit Baba

Pırıl pırıl, eleğimsağma (gökkuşağı) rengi pullarıyla, ağır ağır, muhteşem bir ilkçağ kralı gibi zengin, cömert, asil ve zalim mantosu ile dolaşan, ömründe konuşmamış, ömrü boyunca evlenmemiş, ömrü boyunca yalnız yaşamış bir balıktır. Kovuğundaki zümrüt pencereden ne facialar seyretmiş, ne oltalar koparmıştır. Mercan balıklarının nasıl kurtulacağını bilir ama kurtarmak için hiçbir şey yapmaz. Balıkçıların çoğunu tanır ve onların kişilik özelliklerini bilir.

Balıkçı Hristo

Kusurlu bir adamdır. Gözü açtır. İçinden pazarlıklıdır. Fukaradır ama kibirli değildir.

Balıkçı Hasan

Korkak biridir. Başka bir özelliğinden bahsedilmiyor.

Balıkçı Yakup

İyidir, hoştur, sevimlidir, edepsizdir, külhanidir. Ama kıskançtır.

Hasis

Öyküde sadece cimri olduğu belirtilir, başka bir özelliğine yer verilmiyor.

Nikoli

Onda kusur mu yoktu. Evvela sarhoştu. Sonra ahlaksızdı, kendini düşünürdü ama cesurdu, cömertti, hiç kıskanç değildi. Fukara idi. Kibirli idi.

Sinağrit Baba’yı yakalayan oltanın sahibi

Hiç imtihan geçirmemiş biridir. Ömrü boyunca cesur, cömert, mağrur yaşamıştır. Ancak ikiyüzlüdür. Seneler boyunca ne cesaretini, ne cömertliğini, ne gururunu bir tecrübeye, bir imtihana tabi tutturmamış, her devirde talihi yaver gitmiş biridir.

Olay

Belirgin, merak uyandıran ve gelişen bir olay yoktur. Günlük yaşantıdan bir kesit alınmış ve anlatılmıştır. Böyle öykülere “Çehov tarzı öykü” ya da “durum-kesit” öyküsü denir.

Mekân

Öykü, denizde “Cehennem Nişanı” denen yerde geçer. Burası sandalla balık tutulan bir yerdir.

Zaman

Zaman tam olarak belirtilmemiş “bir ocak akşamı” şeklinde ifade edilir.

Dil ve Anlatım

Öykünün şiirsel bir anlatımı vardır. Betimlemeler canlı, renkli ve özgündür.

Öyküde, “kolyoz, vatoz, yakamoz, zoka, mercan” gibi deniz ve denizcilikle ilgili terimlere yer verilir.

Sait Faik’in anlatımında bir şairin hassasiyeti kadar, bir ressamın görme ve tasvir etme gücü de vardır. Yazarın özgün benzetmeleri ve akıcı üslubu öyküye ayrı bir hava verir.

Öykünün Konusu ve Ana fikri

Yazar, Sinağrit Baba’nın gözünden hayata ve insanlara bakış açısını anlatıyor. Sevdiği ve sevmediği şeyleri sıralıyor. Görünüşün her zaman aldatıcı olabileceğini özellikle vurguluyor. İkiyüzlülükten nasıl nefret ettiğini açık ve net bir şekilde dile getiriyor.

Konu: Sinağrit Baba’nın son günleri

Ana fikir: Bir insanın gerçek kişiliği birtakım zorluklar yaşamadan ortaya çıkmaz.

Genel Değerlendirme

Öyküde, yazar bize iç dünyasını yansıtır. Öykünün asıl kahramanı yazarın kendisidir. Yazar Sinağrit Baba’ya bakınca kendiyle ilgili pek çok özellik görür. Yanılgılarını ve yaptığı yanlış seçimleri hatırlar. Sinağrit Baba üzerinden duygu, düşünce ve hayal kırıklıklarını anlatır.

Sinağrit Baba, şiirsel anlatımıyla bir solukta okunabilecek, konu itibarıyla üzerinde durup düşünülecek yoruma açık bir öykü niteliği taşıyor.