Hürriyete Doğru Şiir İncelemesi

Yazan:

 

Hürriyete Doğru

Gün doğmadan,
Deniz daha bembeyazken çıkacaksın yola
Kürekleri tutmanın şehveti avuçlarında,
İçinde bir iş görmenin saadeti,
Gideceksin;
Gideceksin ırıpların çalkantısında.
Balıklar çıkacak yoluna, karşıcı;
Sevineceksin.
Ağları silkeledikçe
Deniz gelecek eline pul pul;
Ruhları sustuğu vakit martıların,
Kayalıklardaki mezarlarından,
Birden,
Bir kıyamettir kopacak ufuklarda.
Denizkızları mı dersin, kuşlar mı dersin;
Bayramlar seyranlar mı dersin, şenlikler cümbüşler mi?
Gelin alayları, teller, duvaklar, donanmalar mı?
Heeeey!
Ne duruyorsun be, at kendini denize;
Geride bekleyenin varmış, aldırma;
Görmüyor musun, her yanda hürriyet;
Yelken ol, kürek ol, dümen ol, balık ol, su ol;
Git gidebildiğin yere.

                Orhan Veli Kanık

Şiirin Biçim Yönünden İncelenmesi

Şiir, “serbest nazım” tekniğiyle yazılmıştır.

Şiirin ölçüsü: Şiirin belli bir ölçüsü yoktur. Serbest ölçü kullanılmıştır.

Uyak düzeni: Şiirin belli bir uyak düzeni yoktur. Şiirde ahenk; ses ve kelime tekrarlarıyla sağlanmıştır. Örnekler:

Gideceksin;
Gideceksin ırıpların çalkantısında “kelime tekrarı: gideceksin”
Denizkızları mı dersin, kuşlar mı dersin;
Bayramlar seyranlar mı dersin, şenlikler cümbüşler mi?
Gelin alayları, teller, duvaklar, donanmalar mı? “kelime tekrarı: mı, dersin” “ses tekrarı; –e –a –r”

Yelken ol, kürek ol, dümen ol, balık ol, su ol “kelime tekrarı: ol”, “ses tekrarı: - e, -k”

Şiirin İçerik Yönünden İncelenmesi

“Hürriyete Doğru”, Orhan Veli’nin “deniz sevgisini” ve “hürriyet aşkını” en derinden hissettiği şiiridir. Şair, insanda soyut olarak var olan “özgürlük duygusunu” “deniz” yoluyla somutlaştırmıştır.

Gün doğmadan,
Deniz daha bembeyazken çıkacaksın yola
Kürekleri tutmanın şehveti avuçlarında,
İçinde bir iş görmenin saadeti,
Gideceksin;
Gideceksin ırıpların çalkantısında.

Şiirde, şairin seslendiği kişi “kendisi”dir. Ancak şair, sadece kendisine değil özgürlük duygusunu doyasıya yaşamak isteyen herkese sesleniyor. Şiirin ilk dizelerine sakin bir atmosfer hâkimdir. Şair, denizde hissettiği özgürlük duygusunu yaşayabilmek için daha gün doğmadan, insanların ortalığa çıkıp ortamı kirletmeye başlamadan önce yola çıkılmasını şart koşuyor. Şaire göre, böyle bir ortamda kürek çekmek bile insana derin bir haz ve mutluluk vermektedir.

Balıklar çıkacak yoluna, karşıcı;
Sevineceksin.
Ağları silkeledikçe
Deniz gelecek eline pul pul;
Ruhları sustuğu vakit martıların,
Kayalıklardaki mezarlarından,
Birden,
Bir kıyamettir kopacak ufuklarda.

Şair, denizde mutlu ve huzurludur. Denizde gördüğü her şey şaire, sevinç ve mutluluk vermektedir. “Deniz gelecek eline pul pul” dizesinde deniz ile balıklar adeta bütünleşmektedir. Martıların sessizliği ise kaya mezarlarına benzetmektedir. Ancak bu suskunluk ve sessizlik uzun sürmez. Denizde bir canlanma başlar. Şair, bu canlanmayı “bir kıyamettir kopacak ufuklarda” sözüyle dile getirir.

Denizkızları mı dersin, kuşlar mı dersin;
Bayramlar seyranlar mı dersin, şenlikler cümbüşler mi?
Gelin alayları, teller, duvaklar, donanmalar mı?

Bu dizelerde sükûnet yerini coşku ve heyecana bırakır. Şair, coşku ve heyecanını “denizkızları, kuşlar, bayramlar seyranlar, şenlikler cümbüşler, gelin alayları, teller, duvaklar, donanmalar” sözleriyle dile getirir.

Heeeey!
Ne duruyorsun be, at kendini denize;
Geride bekleyenin varmış, aldırma;
Görmüyor musun, her yanda hürriyet;
Yelken ol, kürek ol, dümen ol, balık ol, su ol;
Git gidebildiğin yere.

Son dizelerdeki hürriyet duygusu, yerini hürriyet coşkusuna hatta boş vermişliğe bırakır. Artık şair için deniz ve hürriyetin dışında hiçbir şeyin önemi yoktur. Bu duyguyla şair, sınırları aşmakta, bilinmeyene doğru son hızla yol almaktadır.

Şiirin Teması

Şiirin teması; hürriyet duygusudur. Şiirin başlığı, şiirde verilmek istenen duygu ve şiirin teması birbiriyle uyumludur.

Dil ve Anlatım

Şiirde açık, yalın ve akıcı bir dil kullanılmıştır. Şiir, insanda coşku ve heyecan uyandıracak lirik bir dille yazılmıştır.

Herkesin anlayabileceği bir dille yazılan şiir, okuyucunun bulunduğu duruma göre farklı çağrışımlar yapabilecek özellikleri içerir.

Şair, “şehvet” ve “saadet” sözcüklerini hürriyete doğru ilerlerken duyduğu mutluluğu anlatmak için kullanmıştır. Şiirde geçen “bayram, seyran, şenlik, cümbüş” kelimelerini ise duyduğu coşkuyu anlatmak için kullanmıştır.

Genel Yargı

Türk edebiyatı içersinde en çok okunan ve en çok beğenilen şiirler arasında yer alan “Hürriyete Doğru” hürriyet ve denize olan tutkunun doruk noktasına çıktığı bir şiirdir.

Şairin anlattığı ortam, aynı zamanda onun iç dünyasını da yansıtmaktadır. Şair, seçtiği kelimeler ve çizdiği tablolarla adeta iç dünyasının kapılarını okuyucuya açmaktadır.

Her okuyanda farklı çağrışımlar ve farklı duygular uyandıran şiir, Türk edebiyatında önemli bir yere sahiptir.

EN ÇOK OKUNAN YAYINLAR

Sanat Şiiri İncelemesi

Yazan:
Resim
Sanat Yalnız senin gezdiğin bahçede açmaz çiçek, Bizim diyarımız da binbir baharı saklar! Kolumuzdan tutarak sen istersen bizi çek, İncinir düz caddede dağda gezen ayaklar. Sen kubbesinde ince bir mozaik arar da Gezersin kırk asırlık bir mabedin içini, Bizi sarsar bir sülüs yazı görsek duvarda, Bize heyecan verir bir parça yeşil çini… Sen raksına dalarken için titrer derinden Çiçekli bir sahnede bir beyaz kelebeğin; Bizim de kalbimizi kımıldatır yerinden Toprağa diz vuruşu dağ gibi bir zeybeğin. Fırtınayı andıran orkestra sesleri Bir ürperiş getirir senin sinirlerine, Istırap çekenlerin acıklı nefesleri Bizde geçer en hazin bir musiki yerine! Sen anlayan bir gözle süzersin uzun uzun Yabancı bir şehirde bir kadın heykelini; Biz duyarız en büyük zevkini ruhumuzun Görünce bir köylünün kıvrılmayan belini… Başka sanat bilmeyiz, karşımızda dururken Yazılmamış bir destan gibi Anadolu’muz. Arkadaş, biz bu yolda türküler tuttururken Sana uğurlar o...
Devamı»

Kaldırımlar Şiir İncelemesi

Yazan:
Resim
Kaldırımlar Sokaktayım, kimsesiz bir sokak ortasında; Yürüyorum, arkama bakmadan yürüyorum. Yolumun karanlığa saplanan noktasında, Sanki beni bekleyen bir hayal görüyorum. Kara gökler kül rengi bulutlarla kapanık; Evlerin bacasını kolluyor yıldırımlar. İn cin uykuda, yalnız iki yoldaş uyanık; Biri benim, biri de serseri kaldırımlar. İçimde damla damla bir korku birikiyor; Sanıyorum, her köşe başını sarmış devler… Üstüme camlarını hep simsiyah dikiyor; Gözüne mil çekilmiş bir âmâ gibi evler. Kaldırımlar, çilekeş yalnızların annesi; Kaldırımlar, içimde yaşanmış bir insandır. Kaldırımlar, duyulur, ses kesilince sesi; Kaldırımlar, içimde kıvrılan bir lisandır. Bana düşmez can vermek, yumuşak bir kucakta; Ben bu kaldırımların emzirdiği bir çocuğum! Aman, sabah olmasın, bu karanlık sokakta; Bu karanlık sokakta bitmesin yolculuğum! Ben gideyim, yol gitsin, ben gideyim yol gitsin; İki yanımda aksın bir sel gibi fenerler. Tak, tak, ayak sesimi aç kö...
Devamı»

Yağmur Şiiri İncelemesi

Yazan:
Resim
Yağmur Küçük, muttarit, muhteriz darbeler Kafeslerde, camlarda pür-ihtizâz Olur dem-be-dem nevha-ger, nağme-sâz Kafeslerde, camlarda pür-ihtizâz Küçük, muttarit, muhteriz darbeler Sokaklarda seyl-âbeler ağlaşır, Ufuk yaklaşır, yaklaşır, yaklaşır; Bulutlar karardıkça zerâta bir Ağır, muhtazır dalgalanmak gelir; Bürür bir soğuk gölge etrâfı hep, Nümâyân olur gündüzün nısf-ı şeb. Söner şimdi, manzûr olurken demin Heyûlası karşımda bir âlemin. Açılmaz ne bir yüz, ne bir pencere; Bakıldıkça vahşet çöker yerlere. Geçer boş sokaktan, hayâlet gibi, Şitâbân u pûşîde-ser bir sabî O dem leyl-i yâdımda, solgun, tebâh, Sürür bir kadın bir ridâ-yı siyâh. Saçaklarda kuşlar –hazindir bu pek! – Susarlar, uzaktan ulur bir köpek. Öter gûş-ı rûhumda boş bir enîn, Boğuk bir tezâd-ı sükûn u tanîn: Küçük, pür-heves, gevherîn katreler Sokaklarda, damlarda pür-ihtizâz Olur, muttasıl nevha-ger, nağme-sâz Sokaklarda, damlarda pür-ihtizâz Küçük, pür-heves, g...
Devamı»

Çoban Çeşmesi Şiir İncelemesi

Yazan:
Resim
Çoban Çeşmesi Deriden derine ırmaklar ağlar, Uzaktan uzağa çoban çeşmesi. Ey suyun sesinden anlayan bağlar! Ne söyler şu dağa çoban çeşmesi? Gönlünü Şirin’in aşkı sarınca, Yol almış hayâtın ufuklarınca; O hızla dağları Ferhad yarınca, Başlamış akmağa çoban çeşmesi. O zaman başından aşkındı derdi, Mermeri oyardı, taşı delerdi. Kaç yanık yolcuya soğuk su verdi, Değdi kaç dudağa çoban çeşmesi! Vefasız Aslı’ya yol gösteren bu, Kerem’in sazına cevap veren bu Kuruyan gözlere yaş gönderen bu… Sızmazdı toprağa çoban çeşmesi Leylâ gelin oldu, Mecnun mezarda, Bir susuz yolcu yok şimdi dağlarda; Ateşten kızaran bir gül arar da, Gezer bağdan bağa çoban çeşmesi. Ne şâir yaş döker, ne âşık ağlar, Tarihe karıştı eski sevdâlar. Beyhûde seslenir, beyhûde çağlar Bir sola, bir sağa çoban çeşmesi.                    Faruk Nafiz Çamlıbel Şiirin Biçim Yönünden İncelenm...
Devamı»

Otuz Beş Yaş Şiiri İncelemesi

Yazan:
Resim
Otuz Beş Yaş Yaş otuz beş! Yolun yarısı eder. Dante gibi ortasındayız ömrün. Delikanlı çağımızdaki cevher, Yalvarmak, yakarmak nafile bugün, Gözünün yaşına bakmadan gider. Şakaklarıma Kar mı yağdı ne var? Benim mi Allah’ım bu çizgili yüz? Ya gözler altındaki mor halkalar? Neden böyle düşman görünürsünüz, Yıllar yılı dost bildiğim aynalar? Zamanla nasıl değişiyor insan! Hangi resmime baksam ben değilim. Nerde o günler, o şevk, o heyecan? Bu güler yüzlü adam ben değilim; Yalandır kaygısız olduğum yalan. Hayal meyal şeylerden ilk aşkımız; Hatırası bile yabancı gelir. Hayata beraber başladığımız, Dostlarla da yollar ayrıldı bir bir; Gittikçe artıyor yalnızlığımız. Gökyüzünün başka rengi de varmış! Geç fark ettim taşın sert olduğunu. Su insanı boğar, ateş yakarmış! Her doğan günün bir dert olduğunu İnsan bu yaşa gelince anlarmış. Ayva sarı nar kırmızı sonbahar! Her yıl biraz daha benimsediğim. Ne dönüp duruyor havada kuşlar? Nerden ç...
Devamı»