Sivas Yollarında Şiir İncelemesi

Yazan:

 

Sivas Yollarında

Sivas yollarında geceleri
Katar katar kağnılar gider
Tekerleri meşeden.
Ağız dil vermeyen köylüler
Odun mu, tuz mu, hasta mı götürürler?
Ağır ağır kağnılar gider
Sivas yollarında geceleri.

Ne, yıldızlar kaynaşır gökyüzünde,
Ne sevdayla dolar taşar gönüller
Bir rüzgâr eser ki, bıçak gibi
El ayak şişer.
Sivas yollarında geceleri
Ağır ağır kağnılar gider.

Kamyonlar gelir geçer, kamyonlar gider
Toz duman içinde,
Şavkı vurur yollara,
Arabalar dağılır şoförler söğer,
Sivas yollarında geceleri
Katar katar kağnılar gider.

                     Cahit Külebi

Şiirin Biçim Yönünden İncelenmesi

Şiir, serbest nazım tekniğiyle yazılmıştır.

Şiirde serbest ölçü ve serbest uyak düzeni kullanılmıştır.

Şiirde ahenk, ses ve kelime tekrarlarıyla sağlanmış, geleneksel ölçü ve uyak anlayışının dışına çıkılmıştır.

Bazı kelimelerin (katar katar, ağır ağır) ve bazı dizelerin (Sivas yollarında geceleri / Ağır ağır kağnılar gider) tekrarıyla şiirde, hem ahenk hem de anlam yönünden bütünlük sağlanmıştır.

Şiir; üç bent, on dokuz dizeden oluşmaktadır.

Şiirin içerik yönünden incelenmesi

Açıklama – yorum

Şiirlerinde genellikle yurt sorunlarını dile getiren şair, bu şiirinde Sivas yollarını anlatırken asıl anlatmak istediği Anadolu’nun yoksulluğu, geri kalmışlığı, insanlarının çektiği dert ve sıkıntılardır.

Şiire giriş “gece” ile başlar. O dönemin ulaşım araçlarından biri olan kağnılar ortama uygun bir biçimde ağır ağır gider. Köylüler suskundur. Bazı ihtiyaçlarını karşılamak için yollara düşmüş, çetin coğrafi şartlarda mücadelelerini sürdürme gayreti içersine girmişlerdir. Belki odun, belki tuz, belki de hasta taşımaktadırlar. Taşınan şeyler özenle seçilmiştir. Bunlar acıyı, yoksulluğu ve geri kalmışlığı simgelemektedir.

Halkın dertlerinden uzak refah içinde yaşayan şairlerin anlattığı yıldızlarla dolu romantik gökyüzü buralardan çok uzaktadır. Gökyüzü karanlık, şartlar ağırdır. Rüzgâr sert eser, adeta bıçak gibi keser.

Arada bir kamyonlar geçer. Kamyonlar gelişen teknolojinin simgesidir. Arabaların dağılması ve şoförlerin sövmesi; geri kalmışlıkla teknolojinin uyumsuzluğunun bir göstergesidir.

Şiirin teması: Anadolu’nun geri kalmışlığı ve Anadolu insanıdır.

Dil ve Anlatım

Şiir açık, yalın ve akıcı bir dille yazılmıştır. Şiirin lirik bir anlatımı olmakla birlikte bazı dizelerde düşünce ağır basar.

Şair, dizeleriyle adeta bir tablo çizmektedir. Duygularını anlatırken hem tasvirlerden hem de kelime tekrarlarından yararlanır. Bunu yaparken de yaşayan Türkçeyi kullanır.

Şiir, serbest nazım tekniğiyle yazıldığı için dizelerde durak da bulunmaz. Anlam yönünden bazı dizelerin bölündüğü görülür.

Şiirdeki kelime ve dize tekrarları hem ahenk hem de anlam yönünden bir bütünlük oluşturmaktadır.

Şiirin türü:“lirik şiir”dir.

Şiirdeki Söz Sanatları

“Odun mu, tuz mu, hasta mı götürürler?” dizesinde istifham (soru sorma) ve tecahül-i arif  (bildiği halde bilmezlikten gelme) sanatları var.

 

“Bir rüzgâr eser ki, bıçak gibi” dizesinde “teşbih (benzetme)” sanatı var.

Genel Yargı

Cahit Külebe’nin yazmış olduğu Sivas Yollarında şiiri Anadolu gerçeğini ve Anadolu insanını yalın bir dille anlatan, bir dönemi tüm gerçekliğiyle gözler önüne seren bir şiirdir. Şairin Anadolu’ya bakış açısı, onu bizzat görmüş ve oralarda yaşamış olmasına dayanır.

Şiirde, Anadolu’nun ve Anadolu insanının ihmal edilmiş olması, bazı sanatçıların Anadolu’ya sırt çevrilmesi eleştirel bir tarzda anlatmıştır.

Şair, Anadolu gerçeğini lirik bir dille ele almış ve işlemiştir. Şiire gözlem ve duygular hâkimdir.

Şair, Anadolu’nun geri kalmışlığı yanında gelişen teknolojiye de dikkat çekmiştir. Şiirde yalnız Anadolu insanının kötü kaderi değil, onun bütün ruhu, adeta özü vardır.

Şiirde konu bütünlüğü ustalıkla sağlanmıştır. Genellikle tasvirlerden oluşan şiirde hem realist hem duygusal özellikler bir arada bulunmaktadır.

EN ÇOK OKUNAN YAYINLAR

Sanat Şiiri İncelemesi

Yazan:
Resim
Sanat Yalnız senin gezdiğin bahçede açmaz çiçek, Bizim diyarımız da binbir baharı saklar! Kolumuzdan tutarak sen istersen bizi çek, İncinir düz caddede dağda gezen ayaklar. Sen kubbesinde ince bir mozaik arar da Gezersin kırk asırlık bir mabedin içini, Bizi sarsar bir sülüs yazı görsek duvarda, Bize heyecan verir bir parça yeşil çini… Sen raksına dalarken için titrer derinden Çiçekli bir sahnede bir beyaz kelebeğin; Bizim de kalbimizi kımıldatır yerinden Toprağa diz vuruşu dağ gibi bir zeybeğin. Fırtınayı andıran orkestra sesleri Bir ürperiş getirir senin sinirlerine, Istırap çekenlerin acıklı nefesleri Bizde geçer en hazin bir musiki yerine! Sen anlayan bir gözle süzersin uzun uzun Yabancı bir şehirde bir kadın heykelini; Biz duyarız en büyük zevkini ruhumuzun Görünce bir köylünün kıvrılmayan belini… Başka sanat bilmeyiz, karşımızda dururken Yazılmamış bir destan gibi Anadolu’muz. Arkadaş, biz bu yolda türküler tuttururken Sana uğurlar o...
Devamı»

Kaldırımlar Şiir İncelemesi

Yazan:
Resim
Kaldırımlar Sokaktayım, kimsesiz bir sokak ortasında; Yürüyorum, arkama bakmadan yürüyorum. Yolumun karanlığa saplanan noktasında, Sanki beni bekleyen bir hayal görüyorum. Kara gökler kül rengi bulutlarla kapanık; Evlerin bacasını kolluyor yıldırımlar. İn cin uykuda, yalnız iki yoldaş uyanık; Biri benim, biri de serseri kaldırımlar. İçimde damla damla bir korku birikiyor; Sanıyorum, her köşe başını sarmış devler… Üstüme camlarını hep simsiyah dikiyor; Gözüne mil çekilmiş bir âmâ gibi evler. Kaldırımlar, çilekeş yalnızların annesi; Kaldırımlar, içimde yaşanmış bir insandır. Kaldırımlar, duyulur, ses kesilince sesi; Kaldırımlar, içimde kıvrılan bir lisandır. Bana düşmez can vermek, yumuşak bir kucakta; Ben bu kaldırımların emzirdiği bir çocuğum! Aman, sabah olmasın, bu karanlık sokakta; Bu karanlık sokakta bitmesin yolculuğum! Ben gideyim, yol gitsin, ben gideyim yol gitsin; İki yanımda aksın bir sel gibi fenerler. Tak, tak, ayak sesimi aç kö...
Devamı»

Yağmur Şiiri İncelemesi

Yazan:
Resim
Yağmur Küçük, muttarit, muhteriz darbeler Kafeslerde, camlarda pür-ihtizâz Olur dem-be-dem nevha-ger, nağme-sâz Kafeslerde, camlarda pür-ihtizâz Küçük, muttarit, muhteriz darbeler Sokaklarda seyl-âbeler ağlaşır, Ufuk yaklaşır, yaklaşır, yaklaşır; Bulutlar karardıkça zerâta bir Ağır, muhtazır dalgalanmak gelir; Bürür bir soğuk gölge etrâfı hep, Nümâyân olur gündüzün nısf-ı şeb. Söner şimdi, manzûr olurken demin Heyûlası karşımda bir âlemin. Açılmaz ne bir yüz, ne bir pencere; Bakıldıkça vahşet çöker yerlere. Geçer boş sokaktan, hayâlet gibi, Şitâbân u pûşîde-ser bir sabî O dem leyl-i yâdımda, solgun, tebâh, Sürür bir kadın bir ridâ-yı siyâh. Saçaklarda kuşlar –hazindir bu pek! – Susarlar, uzaktan ulur bir köpek. Öter gûş-ı rûhumda boş bir enîn, Boğuk bir tezâd-ı sükûn u tanîn: Küçük, pür-heves, gevherîn katreler Sokaklarda, damlarda pür-ihtizâz Olur, muttasıl nevha-ger, nağme-sâz Sokaklarda, damlarda pür-ihtizâz Küçük, pür-heves, g...
Devamı»

Çoban Çeşmesi Şiir İncelemesi

Yazan:
Resim
Çoban Çeşmesi Deriden derine ırmaklar ağlar, Uzaktan uzağa çoban çeşmesi. Ey suyun sesinden anlayan bağlar! Ne söyler şu dağa çoban çeşmesi? Gönlünü Şirin’in aşkı sarınca, Yol almış hayâtın ufuklarınca; O hızla dağları Ferhad yarınca, Başlamış akmağa çoban çeşmesi. O zaman başından aşkındı derdi, Mermeri oyardı, taşı delerdi. Kaç yanık yolcuya soğuk su verdi, Değdi kaç dudağa çoban çeşmesi! Vefasız Aslı’ya yol gösteren bu, Kerem’in sazına cevap veren bu Kuruyan gözlere yaş gönderen bu… Sızmazdı toprağa çoban çeşmesi Leylâ gelin oldu, Mecnun mezarda, Bir susuz yolcu yok şimdi dağlarda; Ateşten kızaran bir gül arar da, Gezer bağdan bağa çoban çeşmesi. Ne şâir yaş döker, ne âşık ağlar, Tarihe karıştı eski sevdâlar. Beyhûde seslenir, beyhûde çağlar Bir sola, bir sağa çoban çeşmesi.                    Faruk Nafiz Çamlıbel Şiirin Biçim Yönünden İncelenm...
Devamı»

Otuz Beş Yaş Şiiri İncelemesi

Yazan:
Resim
Otuz Beş Yaş Yaş otuz beş! Yolun yarısı eder. Dante gibi ortasındayız ömrün. Delikanlı çağımızdaki cevher, Yalvarmak, yakarmak nafile bugün, Gözünün yaşına bakmadan gider. Şakaklarıma Kar mı yağdı ne var? Benim mi Allah’ım bu çizgili yüz? Ya gözler altındaki mor halkalar? Neden böyle düşman görünürsünüz, Yıllar yılı dost bildiğim aynalar? Zamanla nasıl değişiyor insan! Hangi resmime baksam ben değilim. Nerde o günler, o şevk, o heyecan? Bu güler yüzlü adam ben değilim; Yalandır kaygısız olduğum yalan. Hayal meyal şeylerden ilk aşkımız; Hatırası bile yabancı gelir. Hayata beraber başladığımız, Dostlarla da yollar ayrıldı bir bir; Gittikçe artıyor yalnızlığımız. Gökyüzünün başka rengi de varmış! Geç fark ettim taşın sert olduğunu. Su insanı boğar, ateş yakarmış! Her doğan günün bir dert olduğunu İnsan bu yaşa gelince anlarmış. Ayva sarı nar kırmızı sonbahar! Her yıl biraz daha benimsediğim. Ne dönüp duruyor havada kuşlar? Nerden ç...
Devamı»