Havuz Şiir İncelemesi

Yazan:

Havuz

Akşam yine toplandı derinde…

Cânân gülüyor eski yerinde
Cânân ki gündüzleri gelmez
Akşam görünür havz üzerinde

Meh- tâb kemer tâze belinde
Üstünde semâ gizli bir örtü
Yıldızlar onun güldür elinde…

                      Ahmet Haşim

Şiirin Biçim Yönünden İncelenmesi

Nazım şekli: şiir, “serbest nazım” şeklinde yazılmıştır.

Nazım birimi: “bent”tir.

Uyak düzeni: “a aba aca” şeklindedir. Şiirin uyak düzeni serbest nazım türüne uygundur.

Şiirdeki Ahenk Unsurları (uyak ve redifler)

---derinde
---yerinde
---gelmez
---üzerinde
---belinde
---örtü
---elinde   “-de” redif; “-in” tam uyak (şiirin tamamı bütün olarak düşünüldüğünde “tam uyak”tır)

Şiirdeki Diğer Ahenk Unsurları

Kelime tekrarı: “akşam… akşam”, “cânân… cânân”

Aliterasyon: “d,g,r” sesleri (ünsüz) kullanılarak aliterasyon yapılmıştır.

Asonans: “e, a, ü” sesleri (ünlü) sık kullanılarak asonans yapılmıştır.

Şiirin İçerik Yönünden İncelenmesi

Açıklama – yorum

Ahmet Haşim, şiirlerini sembolizmin etkisiyle yazdığı için; her bir nesnenin okuyucuda uyandırdığı farklı bir anlamı vardır. Şiirde ilk olarak akşam vakti güneşin batışı tasvir edilir. Bu tasvirde canan ve havuz kelimeleri dikkat çeker.

Akşamları mehtapta hayal kurmayı seven şair, mehtapta sevgiliyi görür. Sevgili gerçek değil hayalidir. Bilindiği gibi “su” nesneleri olduğu gibi değil farklı görünümlerle yansıtır. Şair de tıpkı havuz gibi sevgiliyi hayalinde canlandırır.

Sevgilinin özelliklerine bakınca aslında bu güzelin “hayali bir sevgili” olduğu anlaşılır. Aynı zamanda bu sevgili şairin ilham kaynağıdır. Sevgilinin belinde sırma bir kemer vardır. Bu “kemer”, mehtabın suya yansımasıdır. Gökyüzü “sevgilinin örtüsü”, yıldızlar ise elindeki” gül”e benzetilmiştir. Doğal olarak böyle bir sevgilinin gündüz gelmesi beklenemez.

Dil ve Anlatım

Şair, kendi şiir anlayışına uygun olarak, duygu ve düşüncelerini doğrudan değil, dolaylı yönden anlatmayı tercih etmiştir. Duygularını betimlemeler yaparak, çağrışımlar yoluyla hissettirmeye çalışmıştır.

Şairin, genel olarak şiirlerindeki anlatım özelliği, anlama noktasında okuyucunun hayallerini harekete geçiren, farklı çağrışımlarla şiirin anlamını kişinin anlayışına göre genişleten bir yapıdadır.

Sade bir dille yazılan şiirde, anlamdan çok musiki ön plana çıkmış, mükemmel bir ses güzelliğine ulaşmıştır.

Şiirdeki edebi sanatlar

Cânân gülüyor eski yerinde
Cânân ki gündüzleri gelmez
Akşam görünür havz üzerinde

Dizelerinde istiare ve kişileştirme sanatı vardır. Bu dizelerde “canan”ın ne olduğu ve neye benzediği belirsizdir.

Meh- tâb kemer tâze belinde
Üstünde semâ gizli bir örtü
Yıldızlar onun güldür elinde…

Dizelerinde mehtap kemere, sema örtüye, yıldızlar güle benzetilmiştir.

Genel Değerlendirme

Havuz şiiri, şairin kendi iç dünyasını ve şiir anlayışını en iyi ifade ettiği şiirlerinden biridir. Şiir, 1921 de “Dergâh”ta yayınlanmış, 1926 da “Piyale” adlı şiir kitabında yer almıştır.

Şair, bu şiirinde adeta bir tablo çizmektedir. Bu tablonun genelinde hayalindeki sevgilinin izleri görülmektedir. Şair, seçtiği kelimeler ve bu kelimelerin ahengiyle kendi içinde oluşturduğu dünyanın kapılarını okuyucuya açmaktadır.

EN ÇOK OKUNAN YAYINLAR

Kaldırımlar Şiir İncelemesi

Yazan:
Resim
Kaldırımlar Sokaktayım, kimsesiz bir sokak ortasında; Yürüyorum, arkama bakmadan yürüyorum. Yolumun karanlığa saplanan noktasında, Sanki beni bekleyen bir hayal görüyorum. Kara gökler kül rengi bulutlarla kapanık; Evlerin bacasını kolluyor yıldırımlar. İn cin uykuda, yalnız iki yoldaş uyanık; Biri benim, biri de serseri kaldırımlar. İçimde damla damla bir korku birikiyor; Sanıyorum, her köşe başını sarmış devler… Üstüme camlarını hep simsiyah dikiyor; Gözüne mil çekilmiş bir âmâ gibi evler. Kaldırımlar, çilekeş yalnızların annesi; Kaldırımlar, içimde yaşanmış bir insandır. Kaldırımlar, duyulur, ses kesilince sesi; Kaldırımlar, içimde kıvrılan bir lisandır. Bana düşmez can vermek, yumuşak bir kucakta; Ben bu kaldırımların emzirdiği bir çocuğum! Aman, sabah olmasın, bu karanlık sokakta; Bu karanlık sokakta bitmesin yolculuğum! Ben gideyim, yol gitsin, ben gideyim yol gitsin; İki yanımda aksın bir sel gibi fenerler. Tak, tak, ayak sesimi aç kö...
Devamı»

Sanat Şiiri İncelemesi

Yazan:
Resim
Sanat Yalnız senin gezdiğin bahçede açmaz çiçek, Bizim diyarımız da binbir baharı saklar! Kolumuzdan tutarak sen istersen bizi çek, İncinir düz caddede dağda gezen ayaklar. Sen kubbesinde ince bir mozaik arar da Gezersin kırk asırlık bir mabedin içini, Bizi sarsar bir sülüs yazı görsek duvarda, Bize heyecan verir bir parça yeşil çini… Sen raksına dalarken için titrer derinden Çiçekli bir sahnede bir beyaz kelebeğin; Bizim de kalbimizi kımıldatır yerinden Toprağa diz vuruşu dağ gibi bir zeybeğin. Fırtınayı andıran orkestra sesleri Bir ürperiş getirir senin sinirlerine, Istırap çekenlerin acıklı nefesleri Bizde geçer en hazin bir musiki yerine! Sen anlayan bir gözle süzersin uzun uzun Yabancı bir şehirde bir kadın heykelini; Biz duyarız en büyük zevkini ruhumuzun Görünce bir köylünün kıvrılmayan belini… Başka sanat bilmeyiz, karşımızda dururken Yazılmamış bir destan gibi Anadolu’muz. Arkadaş, biz bu yolda türküler tuttururken Sana uğurlar o...
Devamı»

Otuz Beş Yaş Şiiri İncelemesi

Yazan:
Resim
Otuz Beş Yaş Yaş otuz beş! Yolun yarısı eder. Dante gibi ortasındayız ömrün. Delikanlı çağımızdaki cevher, Yalvarmak, yakarmak nafile bugün, Gözünün yaşına bakmadan gider. Şakaklarıma Kar mı yağdı ne var? Benim mi Allah’ım bu çizgili yüz? Ya gözler altındaki mor halkalar? Neden böyle düşman görünürsünüz, Yıllar yılı dost bildiğim aynalar? Zamanla nasıl değişiyor insan! Hangi resmime baksam ben değilim. Nerde o günler, o şevk, o heyecan? Bu güler yüzlü adam ben değilim; Yalandır kaygısız olduğum yalan. Hayal meyal şeylerden ilk aşkımız; Hatırası bile yabancı gelir. Hayata beraber başladığımız, Dostlarla da yollar ayrıldı bir bir; Gittikçe artıyor yalnızlığımız. Gökyüzünün başka rengi de varmış! Geç fark ettim taşın sert olduğunu. Su insanı boğar, ateş yakarmış! Her doğan günün bir dert olduğunu İnsan bu yaşa gelince anlarmış. Ayva sarı nar kırmızı sonbahar! Her yıl biraz daha benimsediğim. Ne dönüp duruyor havada kuşlar? Nerden ç...
Devamı»

Çoban Çeşmesi Şiir İncelemesi

Yazan:
Resim
Çoban Çeşmesi Deriden derine ırmaklar ağlar, Uzaktan uzağa çoban çeşmesi. Ey suyun sesinden anlayan bağlar! Ne söyler şu dağa çoban çeşmesi? Gönlünü Şirin’in aşkı sarınca, Yol almış hayâtın ufuklarınca; O hızla dağları Ferhad yarınca, Başlamış akmağa çoban çeşmesi. O zaman başından aşkındı derdi, Mermeri oyardı, taşı delerdi. Kaç yanık yolcuya soğuk su verdi, Değdi kaç dudağa çoban çeşmesi! Vefasız Aslı’ya yol gösteren bu, Kerem’in sazına cevap veren bu Kuruyan gözlere yaş gönderen bu… Sızmazdı toprağa çoban çeşmesi Leylâ gelin oldu, Mecnun mezarda, Bir susuz yolcu yok şimdi dağlarda; Ateşten kızaran bir gül arar da, Gezer bağdan bağa çoban çeşmesi. Ne şâir yaş döker, ne âşık ağlar, Tarihe karıştı eski sevdâlar. Beyhûde seslenir, beyhûde çağlar Bir sola, bir sağa çoban çeşmesi.                    Faruk Nafiz Çamlıbel Şiirin Biçim Yönünden İncelenm...
Devamı»

Yağmur Şiiri İncelemesi

Yazan:
Resim
Yağmur Küçük, muttarit, muhteriz darbeler Kafeslerde, camlarda pür-ihtizâz Olur dem-be-dem nevha-ger, nağme-sâz Kafeslerde, camlarda pür-ihtizâz Küçük, muttarit, muhteriz darbeler Sokaklarda seyl-âbeler ağlaşır, Ufuk yaklaşır, yaklaşır, yaklaşır; Bulutlar karardıkça zerâta bir Ağır, muhtazır dalgalanmak gelir; Bürür bir soğuk gölge etrâfı hep, Nümâyân olur gündüzün nısf-ı şeb. Söner şimdi, manzûr olurken demin Heyûlası karşımda bir âlemin. Açılmaz ne bir yüz, ne bir pencere; Bakıldıkça vahşet çöker yerlere. Geçer boş sokaktan, hayâlet gibi, Şitâbân u pûşîde-ser bir sabî O dem leyl-i yâdımda, solgun, tebâh, Sürür bir kadın bir ridâ-yı siyâh. Saçaklarda kuşlar –hazindir bu pek! – Susarlar, uzaktan ulur bir köpek. Öter gûş-ı rûhumda boş bir enîn, Boğuk bir tezâd-ı sükûn u tanîn: Küçük, pür-heves, gevherîn katreler Sokaklarda, damlarda pür-ihtizâz Olur, muttasıl nevha-ger, nağme-sâz Sokaklarda, damlarda pür-ihtizâz Küçük, pür-heves, g...
Devamı»