Makale Türü Özellikleri

Yazan:

Makale nedir

Makale; belirli bir konuda bir düşünceyi, bir görüşü savunmak, açıklamak ya da kanıtlamak için yazılan, gazete ve dergilerde yayınlanan yazı türüne denir.

Makalenin anlatımı olabildiğince açık, yalın ve anlaşılır olmalıdır. Çünkü bu tür metinlerde önemli olan bir bilgiyi, bir düşünceyi ya da bir görüşü doğru ve anlaşılır biçimde sunmaktır.

Gazete ve dergilerin yanında internette yayınlanan bilimsel ve akademik yazılar da makale türüne girer.

Makalenin Özellikleri

Makaleler bilimsel, sosyal, ekonomik, mesleki, siyasi pek çok alanda yazılabilir. Makaleler için konu sınırlandırması yoktur.

Makaleler genellikle bir düşünceyi, bir görüşü savunmak ya da herhangi bir konuda bilgi vermek, okuyanı aydınlatmak amacıyla yazılır.

Makale yazılırken “tanımlama, örnekleme, karşılaştırma, tanık gösterme” gibi düşünceyi geliştirme yollarına sıkça başvurulur, bilimsel ve istatistikî bilgilere yer verilir.

Makalenin dili; açık, yalın ve anlaşılır olmalıdır.

Makalenin türüne göre belli bir planı vardır. Gazete makaleleri “giriş, gelişme, sonuç” bölümleri olarak yazılır. Bilimsel makalelerde“başlık, özet, giriş, yöntem, bulgular, sonuç, öneriler ve kaynakça” bölümleri bulunur.

Makale, konusunda uzman kişiler tarafından yazılır. Genellikle gazete ve dergilerde yayınlanır.

Makale Türleri

Bilimsel makale

Bilimsel araştırma yöntemleriyle incelenen bir konunun yine bilimsel yöntemlerle yazıya geçirildiği makaleye türüne bilimsel makale adı verilir.

Bilimsel makaleler; fizik, kimya, biyoloji, tıp, psikoloji gibi bilim alanlarını kapsayan konularda yazılır. Bilimsel makalede ele alınan konu kanıtlanmak zorundadır. Bilimsel makalenin belirli bir formatı vardır. Bu tür makalelerde “başlık, özet, giriş, yöntem, bulgular, sonuç, öneriler ve kaynakça” bölümleri bulunur.

Edebi makale

Dil, sanat ve edebiyat konularında yazılan makalelere denir. Bunun yanında yazar, kendi dünya görüşünü belirterek siyasal ya da toplumsal konularda da yazabilir.

Edebi makalelerde anlatım diğer makale türlerine göre daha sanatsal olabilir. Ancak yazarın anlatmak istediklerini okuyucuya anlaşılır bir dille iletmesi gerekir.

Derleme makale

Bir konuda önceden yayınlanmış makaleleri birleştirerek o konu hakkında ayrıntılı bilgi vermek için yazılan makale türüdür. Derleme makaleler, sistematik veya meta analiz çalışması biçiminde karşımıza çıkar.

Hakkında çok fazla bilgiye ulaşılamayan ya da derli toplu bir biçimde anlatılması gereken konularda derleme makale yazılabilir. Derleme makaleler, konunun en kapsamlı biçimde anlaşılmasını sağladığı için özellikle bilimsel araştırma sırasında tarama yapılırken sıklıkla başvurulan kaynaklardır.

Gazete makalesi

Güncel olaylar hakkında yazarın kendi görüş ve düşüncelerini savunduğu makale türüdür. Bu tür makaleler gazetelerde yayınlanmak üzere yazılır.

Gazete makalelerinde atasözü, deyim, özdeyiş gibi ifadeler kullanılabilir. Ayrıca bilimsel makalelerde yer alan özet, bulgular, yöntem, kaynakça gibi bölümlere yer verilmez.

Türk Edebiyatında Makale Türünün Gelişimi

Makale, Tanzimat döneminde Batıdan gazete yoluyla edebiyatımıza girmiş bir türdür.

Türk edebiyatında ilk makale Şinasi’nin 1860 yılında Tercüman-ı Ahval gazetesinde yayınlanan “Mukaddime” adlı makalesidir.

Ziya Paşa’nın 1868 yılında yayınlanan “Şiir ve İnşa” adlı makalesi de yazıldığı dönemde oldukça ses getiren bir makaledir.

Ömer Seyfettin’in yazdığı ve “Genç Kalemler” dergisinin ilk sayısında yer alan “Yeni Lisan” adlı imzasız makalesi Milli edebiyat dönemi dil anlayışını ortaya koyan önemli bir makaledir.

Yazıldığı döneme damgasını vuran makalelerden biri de Hüseyin Cahit Yalçın’ın yazmış olduğu “Edebiyat ve Hukuk” adlı makalesidir. Makalenin yayınlanmasının ardından “Servet-i Fünun” dergisi kapatılmıştır.

Cumhuriyet döneminde Yahya Kemal Beyatlı, Peyami Safa, Yaşar Nabi Nayır, Ali Canip Yöntem, Hasan Ali Yücel, Mehmet Kaplan, Ahmet Hamdi Tanpınar gibi isimler makale türünde önemli eserler vermiştir.

Makale Yazarken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Makale konusu bulmak için ilgi alanları, güncel olaylar ve genel olarak toplumda yanlış bilinen konular üzerinde durulabilir.

Makale yazmadan önce kişi aklına gelen konuları bir yere not etmelidir. Böylece makale yazacağı zaman daha hızlı hareket etmiş olur.

Daha önce yayınlanmış makaleler taranıp incelenerek hangi konuda makale yazılabileceğine dair bir fikir edinmek mümkündür.

Makale yazmaya başlamadan önce makalenin türü belirlenmelidir.

Makale nesnel bir bakış açısıyla, sade ve anlaşılır bir dille yazılmalıdır.

Makale yazarken güvenilir kaynaklar kullanılmalıdır. Ortaya konan veya savunulan düşünceyi destekleyen bilimsel verilerden yararlanılmalıdır.

Makalelerde önemli unsurlardan biri de kaynak göstermektir. Yazar, fikirlerinin doğruluğunu ispatlamak amacıyla metinde yer verdiği bilgilerin kaynağını mutlaka vermelidir. Kaynak gösterme, “kaynakça” olarak da bilinir. Kaynakça “yazarın soyadı, adı, kitabın adı, yayınevinin adı, basıldığı yer ve yıl” olarak belirtilmelidir.

Kaynaklar

Karaalioğlu Seyit Kemal. Kompozisyon Sanatı. İnkılâp Kitabevi. İstanbul 2014
Özsarı Reyhan. Kompozisyon ve Anlatım Biçimleri. Altınpost Yayınları. Ankara 2012
Yaman Ertuğrul. Yazma Sanatı. Akçağ Yayınları. Ankara 2020
Burdurlu İbrahim Zeki. Türkçe Kompozisyon (2 cilt). Karınca Matbaası. İzmir 1974
Kabaklı Ahmet. Edebiyat Türleri. Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları. İstanbul 2016

EN ÇOK OKUNAN YAYINLAR

Kaldırımlar Şiir İncelemesi

Yazan:
Resim
Kaldırımlar Sokaktayım, kimsesiz bir sokak ortasında; Yürüyorum, arkama bakmadan yürüyorum. Yolumun karanlığa saplanan noktasında, Sanki beni bekleyen bir hayal görüyorum. Kara gökler kül rengi bulutlarla kapanık; Evlerin bacasını kolluyor yıldırımlar. İn cin uykuda, yalnız iki yoldaş uyanık; Biri benim, biri de serseri kaldırımlar. İçimde damla damla bir korku birikiyor; Sanıyorum, her köşe başını sarmış devler… Üstüme camlarını hep simsiyah dikiyor; Gözüne mil çekilmiş bir âmâ gibi evler. Kaldırımlar, çilekeş yalnızların annesi; Kaldırımlar, içimde yaşanmış bir insandır. Kaldırımlar, duyulur, ses kesilince sesi; Kaldırımlar, içimde kıvrılan bir lisandır. Bana düşmez can vermek, yumuşak bir kucakta; Ben bu kaldırımların emzirdiği bir çocuğum! Aman, sabah olmasın, bu karanlık sokakta; Bu karanlık sokakta bitmesin yolculuğum! Ben gideyim, yol gitsin, ben gideyim yol gitsin; İki yanımda aksın bir sel gibi fenerler. Tak, tak, ayak sesimi aç kö...
Devamı»

Sanat Şiiri İncelemesi

Yazan:
Resim
Sanat Yalnız senin gezdiğin bahçede açmaz çiçek, Bizim diyarımız da binbir baharı saklar! Kolumuzdan tutarak sen istersen bizi çek, İncinir düz caddede dağda gezen ayaklar. Sen kubbesinde ince bir mozaik arar da Gezersin kırk asırlık bir mabedin içini, Bizi sarsar bir sülüs yazı görsek duvarda, Bize heyecan verir bir parça yeşil çini… Sen raksına dalarken için titrer derinden Çiçekli bir sahnede bir beyaz kelebeğin; Bizim de kalbimizi kımıldatır yerinden Toprağa diz vuruşu dağ gibi bir zeybeğin. Fırtınayı andıran orkestra sesleri Bir ürperiş getirir senin sinirlerine, Istırap çekenlerin acıklı nefesleri Bizde geçer en hazin bir musiki yerine! Sen anlayan bir gözle süzersin uzun uzun Yabancı bir şehirde bir kadın heykelini; Biz duyarız en büyük zevkini ruhumuzun Görünce bir köylünün kıvrılmayan belini… Başka sanat bilmeyiz, karşımızda dururken Yazılmamış bir destan gibi Anadolu’muz. Arkadaş, biz bu yolda türküler tuttururken Sana uğurlar o...
Devamı»

Otuz Beş Yaş Şiiri İncelemesi

Yazan:
Resim
Otuz Beş Yaş Yaş otuz beş! Yolun yarısı eder. Dante gibi ortasındayız ömrün. Delikanlı çağımızdaki cevher, Yalvarmak, yakarmak nafile bugün, Gözünün yaşına bakmadan gider. Şakaklarıma Kar mı yağdı ne var? Benim mi Allah’ım bu çizgili yüz? Ya gözler altındaki mor halkalar? Neden böyle düşman görünürsünüz, Yıllar yılı dost bildiğim aynalar? Zamanla nasıl değişiyor insan! Hangi resmime baksam ben değilim. Nerde o günler, o şevk, o heyecan? Bu güler yüzlü adam ben değilim; Yalandır kaygısız olduğum yalan. Hayal meyal şeylerden ilk aşkımız; Hatırası bile yabancı gelir. Hayata beraber başladığımız, Dostlarla da yollar ayrıldı bir bir; Gittikçe artıyor yalnızlığımız. Gökyüzünün başka rengi de varmış! Geç fark ettim taşın sert olduğunu. Su insanı boğar, ateş yakarmış! Her doğan günün bir dert olduğunu İnsan bu yaşa gelince anlarmış. Ayva sarı nar kırmızı sonbahar! Her yıl biraz daha benimsediğim. Ne dönüp duruyor havada kuşlar? Nerden ç...
Devamı»

Çoban Çeşmesi Şiir İncelemesi

Yazan:
Resim
Çoban Çeşmesi Deriden derine ırmaklar ağlar, Uzaktan uzağa çoban çeşmesi. Ey suyun sesinden anlayan bağlar! Ne söyler şu dağa çoban çeşmesi? Gönlünü Şirin’in aşkı sarınca, Yol almış hayâtın ufuklarınca; O hızla dağları Ferhad yarınca, Başlamış akmağa çoban çeşmesi. O zaman başından aşkındı derdi, Mermeri oyardı, taşı delerdi. Kaç yanık yolcuya soğuk su verdi, Değdi kaç dudağa çoban çeşmesi! Vefasız Aslı’ya yol gösteren bu, Kerem’in sazına cevap veren bu Kuruyan gözlere yaş gönderen bu… Sızmazdı toprağa çoban çeşmesi Leylâ gelin oldu, Mecnun mezarda, Bir susuz yolcu yok şimdi dağlarda; Ateşten kızaran bir gül arar da, Gezer bağdan bağa çoban çeşmesi. Ne şâir yaş döker, ne âşık ağlar, Tarihe karıştı eski sevdâlar. Beyhûde seslenir, beyhûde çağlar Bir sola, bir sağa çoban çeşmesi.                    Faruk Nafiz Çamlıbel Şiirin Biçim Yönünden İncelenm...
Devamı»

Yağmur Şiiri İncelemesi

Yazan:
Resim
Yağmur Küçük, muttarit, muhteriz darbeler Kafeslerde, camlarda pür-ihtizâz Olur dem-be-dem nevha-ger, nağme-sâz Kafeslerde, camlarda pür-ihtizâz Küçük, muttarit, muhteriz darbeler Sokaklarda seyl-âbeler ağlaşır, Ufuk yaklaşır, yaklaşır, yaklaşır; Bulutlar karardıkça zerâta bir Ağır, muhtazır dalgalanmak gelir; Bürür bir soğuk gölge etrâfı hep, Nümâyân olur gündüzün nısf-ı şeb. Söner şimdi, manzûr olurken demin Heyûlası karşımda bir âlemin. Açılmaz ne bir yüz, ne bir pencere; Bakıldıkça vahşet çöker yerlere. Geçer boş sokaktan, hayâlet gibi, Şitâbân u pûşîde-ser bir sabî O dem leyl-i yâdımda, solgun, tebâh, Sürür bir kadın bir ridâ-yı siyâh. Saçaklarda kuşlar –hazindir bu pek! – Susarlar, uzaktan ulur bir köpek. Öter gûş-ı rûhumda boş bir enîn, Boğuk bir tezâd-ı sükûn u tanîn: Küçük, pür-heves, gevherîn katreler Sokaklarda, damlarda pür-ihtizâz Olur, muttasıl nevha-ger, nağme-sâz Sokaklarda, damlarda pür-ihtizâz Küçük, pür-heves, g...
Devamı»