Parnasizm Akımı Özellikleri

Yazan:

Parnasizm nedir

Parnasizm, 19. Yüzyılın ikinci yarısında Fransa’da doğmuştur. Realizmi ve natüralizmi doğuran toplumsal ve siyasal koşullar bu akım için de geçerlidir. Parnasizm, bir bakıma realizmin ve natüralizmin şiire yansıması, “şiirde gerçekçilik” olarak da ifade edilebilir.

Fransa’da 1860 yılında “Çağdaş Parnas” adlı şiir dergisinin çevresinde toplanan sanatçılara “parnasyen” adı verilmiş, bu şairlerin oluşturduğu şiir akımı da “parnasizm” olarak nitelendirilmiştir.

Felsefe alanında pozitivizmin öne çıkmasıyla birlikte bilimsel çalışmalar önem kazanmış, edebiyat alanında dış dünyayı duygusallıktan uzak bir biçimde anlatan şiirler değer kazanmıştır.

Parnasizm akımı, adını Yunanistan’da bulunan “Parnassos” dağından almaktadır. Antik Yunan mitolojisine göre ilham perilerinin bu dağda olduğuna inanılmaktaydı.

Parnasizm Akımının Özellikleri

Şiire yalnızca estetik açıdan bakan parnasyen şairler “sanat sanat içindir” görüşüne sahiptir.

Sanatçılar, şiirde güzelliği yakalayabilmek için biçim kusursuzluğuna önem vermişlerdir. Şiiri oluşturan sözcükleri titizlikle seçip; ölçü, uyak ve sözcüklerin uyumuna özellikle dikkat etmişlerdir.

Bu akımın sanatçıları, romantizmin duygu ve hayal yüklü lirik anlayışına karşın yaşamı ve doğayı nesnel bir bakış açısıyla anlatmayı amaçladılar.

Bu dönem sanatçılarında karamsar bir ruh hali görülmektedir.

Bu akımla birlikte bilim ve fenle ilgili konular, felsefi düşünceler şiire girdi.

Genellikle egzotik temaları işleyen parnasyen şairler, dilin açık ve yalın olmasına özen gösterdiler.

Parnasizmin dünya edebiyatındaki temsilcileri; Theophille Gautier, Thedore de Bonville, Leconte de Lisse, Jose Maria de Heredia, Francois Cooppe olarak sıralanabilir.

Türk Edebiyatında Parnasizm

Parnasizm akımının Türk edebiyatındaki etkilerini Servetifünun döneminden itibaren görmek mümkündür. Özellikle Tevfik Fikret yoğun olarak bu akımın etkisinde şiirler yazmıştır. Tevfik Fikret, şiirlerinde doğa ve güzelliklerini işlemiş, musiki ve sözcüklerin uyumuna özen göstermiştir.

Yahya kemal Beyatlı, Paris’te bulunduğu yıllarda parnasizm akımı şairlerinden Jose Maria de Heredia’nın dil ve biçim üzerine ortaya koyduğu görüşlerinden oldukça etkilenmiş, bunu da şiirlerine yansıtmıştır.

Bu akımın Türk edebiyatındaki diğer önemli bir ismi de Cenap Şahabettin’dir. Şiirlerinde aşk, doğa ve tarihi konuları parnasizmin etkisinde oluşturan şair, daha sonra sembolizme yönelmiştir.

Kaynaklar

Andı M. Fatih. Parnas Ekolü. Sosyal Bilimler Ansiklopedisi. İstanbul 1990
Banarlı Nihat Sami. Metinlerle Türk ve Batı Edebiyatı. Remzi Kitabevi. İstanbul 1981
Çetişli İsmail. Batı Edebiyatında Edebi Akımlar. Akçağ Yayınları. Ankara 2001
Kefeli Emel. Metinlerle Batı edebiyatı Akımları. Akademik Kitaplar. İstanbul 2009
Yetkin Suut Kemal. Edebiyatta Akımlar. Remzi Kitabevi. İstanbul 1967

EN ÇOK OKUNAN YAYINLAR

Kaldırımlar Şiir İncelemesi

Yazan:
Resim
Kaldırımlar Sokaktayım, kimsesiz bir sokak ortasında; Yürüyorum, arkama bakmadan yürüyorum. Yolumun karanlığa saplanan noktasında, Sanki beni bekleyen bir hayal görüyorum. Kara gökler kül rengi bulutlarla kapanık; Evlerin bacasını kolluyor yıldırımlar. İn cin uykuda, yalnız iki yoldaş uyanık; Biri benim, biri de serseri kaldırımlar. İçimde damla damla bir korku birikiyor; Sanıyorum, her köşe başını sarmış devler… Üstüme camlarını hep simsiyah dikiyor; Gözüne mil çekilmiş bir âmâ gibi evler. Kaldırımlar, çilekeş yalnızların annesi; Kaldırımlar, içimde yaşanmış bir insandır. Kaldırımlar, duyulur, ses kesilince sesi; Kaldırımlar, içimde kıvrılan bir lisandır. Bana düşmez can vermek, yumuşak bir kucakta; Ben bu kaldırımların emzirdiği bir çocuğum! Aman, sabah olmasın, bu karanlık sokakta; Bu karanlık sokakta bitmesin yolculuğum! Ben gideyim, yol gitsin, ben gideyim yol gitsin; İki yanımda aksın bir sel gibi fenerler. Tak, tak, ayak sesimi aç kö...
Devamı»

Sanat Şiiri İncelemesi

Yazan:
Resim
Sanat Yalnız senin gezdiğin bahçede açmaz çiçek, Bizim diyarımız da binbir baharı saklar! Kolumuzdan tutarak sen istersen bizi çek, İncinir düz caddede dağda gezen ayaklar. Sen kubbesinde ince bir mozaik arar da Gezersin kırk asırlık bir mabedin içini, Bizi sarsar bir sülüs yazı görsek duvarda, Bize heyecan verir bir parça yeşil çini… Sen raksına dalarken için titrer derinden Çiçekli bir sahnede bir beyaz kelebeğin; Bizim de kalbimizi kımıldatır yerinden Toprağa diz vuruşu dağ gibi bir zeybeğin. Fırtınayı andıran orkestra sesleri Bir ürperiş getirir senin sinirlerine, Istırap çekenlerin acıklı nefesleri Bizde geçer en hazin bir musiki yerine! Sen anlayan bir gözle süzersin uzun uzun Yabancı bir şehirde bir kadın heykelini; Biz duyarız en büyük zevkini ruhumuzun Görünce bir köylünün kıvrılmayan belini… Başka sanat bilmeyiz, karşımızda dururken Yazılmamış bir destan gibi Anadolu’muz. Arkadaş, biz bu yolda türküler tuttururken Sana uğurlar o...
Devamı»

Otuz Beş Yaş Şiiri İncelemesi

Yazan:
Resim
Otuz Beş Yaş Yaş otuz beş! Yolun yarısı eder. Dante gibi ortasındayız ömrün. Delikanlı çağımızdaki cevher, Yalvarmak, yakarmak nafile bugün, Gözünün yaşına bakmadan gider. Şakaklarıma Kar mı yağdı ne var? Benim mi Allah’ım bu çizgili yüz? Ya gözler altındaki mor halkalar? Neden böyle düşman görünürsünüz, Yıllar yılı dost bildiğim aynalar? Zamanla nasıl değişiyor insan! Hangi resmime baksam ben değilim. Nerde o günler, o şevk, o heyecan? Bu güler yüzlü adam ben değilim; Yalandır kaygısız olduğum yalan. Hayal meyal şeylerden ilk aşkımız; Hatırası bile yabancı gelir. Hayata beraber başladığımız, Dostlarla da yollar ayrıldı bir bir; Gittikçe artıyor yalnızlığımız. Gökyüzünün başka rengi de varmış! Geç fark ettim taşın sert olduğunu. Su insanı boğar, ateş yakarmış! Her doğan günün bir dert olduğunu İnsan bu yaşa gelince anlarmış. Ayva sarı nar kırmızı sonbahar! Her yıl biraz daha benimsediğim. Ne dönüp duruyor havada kuşlar? Nerden ç...
Devamı»

Çoban Çeşmesi Şiir İncelemesi

Yazan:
Resim
Çoban Çeşmesi Deriden derine ırmaklar ağlar, Uzaktan uzağa çoban çeşmesi. Ey suyun sesinden anlayan bağlar! Ne söyler şu dağa çoban çeşmesi? Gönlünü Şirin’in aşkı sarınca, Yol almış hayâtın ufuklarınca; O hızla dağları Ferhad yarınca, Başlamış akmağa çoban çeşmesi. O zaman başından aşkındı derdi, Mermeri oyardı, taşı delerdi. Kaç yanık yolcuya soğuk su verdi, Değdi kaç dudağa çoban çeşmesi! Vefasız Aslı’ya yol gösteren bu, Kerem’in sazına cevap veren bu Kuruyan gözlere yaş gönderen bu… Sızmazdı toprağa çoban çeşmesi Leylâ gelin oldu, Mecnun mezarda, Bir susuz yolcu yok şimdi dağlarda; Ateşten kızaran bir gül arar da, Gezer bağdan bağa çoban çeşmesi. Ne şâir yaş döker, ne âşık ağlar, Tarihe karıştı eski sevdâlar. Beyhûde seslenir, beyhûde çağlar Bir sola, bir sağa çoban çeşmesi.                    Faruk Nafiz Çamlıbel Şiirin Biçim Yönünden İncelenm...
Devamı»

Yağmur Şiiri İncelemesi

Yazan:
Resim
Yağmur Küçük, muttarit, muhteriz darbeler Kafeslerde, camlarda pür-ihtizâz Olur dem-be-dem nevha-ger, nağme-sâz Kafeslerde, camlarda pür-ihtizâz Küçük, muttarit, muhteriz darbeler Sokaklarda seyl-âbeler ağlaşır, Ufuk yaklaşır, yaklaşır, yaklaşır; Bulutlar karardıkça zerâta bir Ağır, muhtazır dalgalanmak gelir; Bürür bir soğuk gölge etrâfı hep, Nümâyân olur gündüzün nısf-ı şeb. Söner şimdi, manzûr olurken demin Heyûlası karşımda bir âlemin. Açılmaz ne bir yüz, ne bir pencere; Bakıldıkça vahşet çöker yerlere. Geçer boş sokaktan, hayâlet gibi, Şitâbân u pûşîde-ser bir sabî O dem leyl-i yâdımda, solgun, tebâh, Sürür bir kadın bir ridâ-yı siyâh. Saçaklarda kuşlar –hazindir bu pek! – Susarlar, uzaktan ulur bir köpek. Öter gûş-ı rûhumda boş bir enîn, Boğuk bir tezâd-ı sükûn u tanîn: Küçük, pür-heves, gevherîn katreler Sokaklarda, damlarda pür-ihtizâz Olur, muttasıl nevha-ger, nağme-sâz Sokaklarda, damlarda pür-ihtizâz Küçük, pür-heves, g...
Devamı»