Suç ve Ceza Roman İncelemesi
Eser Hakkında
Fyodor
Mihayloviç Dostoyevski’nin yazmış olduğu “Suç
ve Ceza” adlı roman, dünya edebiyatının en önemli yapıtlarından biridir. Eser,
ilk olarak1866 yılında “Rus Habercisi”
adlı edebiyat dergisinde on iki ay boyunca, daha sonra tek cilt olarak
yayınlandı. Dostoyevski’nin beş yıl süren Sibirya sürgününün ardından yazdığı eser,
yazarın olgunluk dönemine ait ilk büyük romanı olarak kabul edilir.
Romanın Özeti
Raskolnikov,
uzun zamandır kimselerle görüşmüyor, insanlardan kaçıyordu. O küçücük odasında
sadece düşünüyor, başka bir şey yapmıyordu. Ekonomik sıkıntılar nedeniyle
okulunu bırakmış, odasının kirasını dahi ödeyememişti. Bu yüzden ev sahibi
kadınla da arası bozulmuştu. Raskolnikov, okuluna devam edebilmek ve geçimini
sağlayabilmek için korkunç planlar yapmaktaydı. Bunlardan biri de yaşlı bir
kadın olan ve tefecilikle geçinen Alyona İvanovna’yı öldürerek paralarını
çalmaktı.
Raskolnikov,
planını gerçekleştirmek için önce baba yadigârı saatini rehin verir. Rehin
karşılığında aldığı bir buçuk ruble ile bir meyhaneye gider. Orada Marmeladov
adlı biriyle karşılaşır. Adam, ona hayat hikâyesini anlatır. Memur olan
Marmeladov, içki sevdası yüzünden karısının biriktirdiği paraları alarak
kaçmış, işinden kovulmuş, sokaklarda kalmıştır. Raskolnikov, adamın anlattıklarından
etkilenerek onu evine götürür. Marmeladov’un karısı onları aşağılayıp evden
kovar. Ailenin durumuna üzülen Raskolnikov pencerenin önüne birkaç ruble koyup
oradan uzaklaşır.
Raskolnikov,
eve döner ve annesinden gelen bir mektubu alarak okumaya başlar. Mektupta
kardeşi Dunya ile ilgili haberler vardır. Annesi ve kardeşinin Petersburg’a
gelmek üzere olduğunu, kız kardeşinin de evlenmek üzere olduğunu öğrenir.
Mektubu okumayı bitirince öfkeyle odadan dışarı çıkar.
Raskolnikov,
bir süre sokaklarda dolaşır. Akşam olunca eve gitmek istemez ve bir ağacın
altında uyuyup kalır. Uykusunda garip bir rüya görür. Uyanıp eve giderken
öldürmeyi planladığı Alyona’nın kardeşi Lizaveta’nın konuşmasına kulak misafiri
olur. Bu konuşmadan Lizaveta’nın yarın akşam evde olmayacağı sonucunu çıkarır.
Raskolnikov,
planladığı biçimde tefeci Alyona’nın evine giderek onu baltayla öldürür.
Kadının boynundaki anahtarı alıp içerdeki odada duran sandıktan değerli
eşyaları ve paraları alır. Birtakım sesler duyar ve Lizaveta’nın geldiğini
görür. Onu da baltayla öldürür. Evine giderek paraları ve değerli eşyaları
duvardaki oyuğun içine saklar.
Sabah
Raskolnikov’u kapıcı uyandırır. Karakoldan onu çağırdıklarını söyler. Telaş
içinde karakola giden Raskolnikov, çağrılma nedeninin ev sahibine olan borcu
yüzünden olduğunu öğrenir. Raskolnikov, karakolda tefeci cinayeti hakkında
konuşulduğunu duyar, başı döner ve bayılır. Ayıldığında komiser yardımcısı
kendisine birtakım şüpheli sorular sorar.
Eve
giderek sakladığı paraları ve değerli eşyaları alır. Onları önce nehre atmayı
düşünür, ancak vazgeçerek boş inşaat alanında büyük bir taşın altına gizler.
Başıboş bir biçimde dolaşırken kendini okuldan arkadaşı Razumihin’in evinin
yakınında bulur ve onu ziyarete gider. Razumihin, ona çeviri işi verir. Birkaç
ruble de avans verir. Raskolnikov eve gittikten sonra fikir değiştirir ve
aldığı avansı arkadaşına geri verir.
Raskolnikov,
eve döndüğünde kendinden geçerek bayılır. Dört gün boyunca baygın yatar. Doktorun
muayenesi sonucu biraz dinlenmesine karar verilir. Ertesi gün hasta
yatağındayken Lujin gelir. Küçümser tavırları ve iğneleyici sözlerinden dolayı
Raskolnikov onu yanından kovar.
Raskolnikov,
meyhaneye gider. Orada karakol sekreterini görür. Cinayetle ilgili konuşurlar.
Raskolnikov, konuşmalarıyla karakol sekreterini şüphelendirir. Raskolnikov
meyhaneden ayrılır. Önce köprüden atlayarak intihar etmeyi düşünür. Sonra
teslim olarak cezasını çekmek ister. Karakola giderken cinayet işlediği eve
uğrar. Temizlik işçilerine cinayetle ilgili bazı sorular sorar.
Raskolnikov,
teslim olmak için karakola giderken bir at arabasının ezdiği Marmeladov’u
görür. Doktor, Marmeladov’un ölmek üzere olduğunu söyler. Marmeladov’un karısı
ve kızı Sonya gelir. Marmeladov, kızı Sonya’nın kucağında ölür. Raskolnikov,
cenaze işleri için onlara bir miktar para verir.
Raskolnikov,
teslim olmaktan vazgeçer ve evine döner. Annesi ve kız kardeşi onu evde
beklemektedir. Onlara bu kadar üzerine düşmemelerini, yalnız kalmak istediğini
söyler. Razumihin, Dunya ile tanışır ve onun güzelliği karşısında adeta
büyülenir. Dunya’yı Lujin de istemektedir. Ancak Dunya, Lujin’i geri çevirerek
Razumihin ile evlenir.
Raskolnikov
bir gün Sonya’ya, ona olan aşkını ve tefeci kadını öldürdüğünü itiraf eder.
Sonya, hayat kadını olmasına rağmen vicdan sahibi biridir. Ona teslim olmasını
ve işlediği suçun cezasını çekmesi gerektiğini söyler. Bunun üzerine Raskolnikov,
yaşadığı vicdan azabından kurtulmak için polise teslim olur ve her şeyi itiraf
eder. Raskolnikov, sekiz yıl Sibirya’da sürgün cezasına çarptırılır. Annesi bu
acıya dayanamaz ve hayata gözlerini yumar. Sonya ise onun cezasının bitmesini
bekleyecektir.
Kişiler
Raskolnikov
Rodion
Romanoviç Raskolnikov, Suç ve Ceza’nın
başkahramanıdır. Eser, Raskolnikov’un tefeci bir kadını ve kardeşini öldürmesi,
bunun sonucunda suçluluk duygusu ve vicdan azabı çekmesi üzerine kurulmuştur.
Eserde,
Raskolnikov’un psikolojik durumu ve işlediği suçun arkasındaki duygu ve
düşünceler dikkatlice ele alınır ve işlenir. Raskolnikov’un acı veren ikilemi
çözülmeye çalışılır. Masum, taşralı bir genç olan Raskolnikov, okumaya gittiği
şehirde içinde bulunduğu sıkıntılardan kurtulma ve zenginlik arayışına girer.
Bu yolda saflığın ve temizliğin tüm izlerini kaybeder.
Raskolnikov,
23 yaşında bir gençtir, Petersburg’a okumaya gelmiştir. Güzel koyu gözlü, koyu
kahve saçlı, ince yapılı, ortalamanın üzerinde yakışıklı bir kişi olarak tasvir
edilir. Raskolnikov’un en çarpıcı özelliği ikili kişiliğidir. Bir yandan soğuk,
kayıtsız ve anti sosyal, öte yandan şaşırtıcı derecede sıcak ve şefkatli
olabilmektedir.
Sonya
Sonya
Semyonovna Marmeladova, Raskolnikov’un meyhanede tanıdığı Semyon Zahariç
Marmeladov’un ilk karısından olma kızıdır. Romanda ailesinin geçimini sağlamak
için hayat kadını olmaya mecbur kalmış, fedakâr ve utangaç bir kişilik olarak
tasvir edilir.
Sonya
zayıf, solgun yüzlü, sarışın bir kadındır. Raskolnikov’un âşık olduğu ve suçunu
ilk itiraf ettiği kişidir. Sonya da Raskolnikov’a âşıktır. Aynı zamanda onun en
önemli güç ve iyileşme kaynağıdır.
Dunya
Asıl
adı Avdotya Romanovna’dır. Raskolnikov’un kız kardeşi, Pulheriya’nın tek
kızıdır. Oldukça güzel ve sempatik bir kızdır. Kendisiyle evlenmek isteyen zengin
ve kendini beğenmiş Lujin’i reddederek Raskolnikov’un arkadaşı ve dostu Razumihin
ile evlenir.
Pulheriya
Raskolnikov
ve Dunya’nın sevgi ve şefkat dolu anneleridir.
Razumihin
Raskolnikov’un
üniversiteden tanıdığı arkadaşı ve tek dostudur. Neşeli, iyi kalpli, aynı
zamanda zeki biridir. Uzun boylu, zayıf, ince yapılı, kapkara saçlı biri olarak
tasvir edilir. Hiçbir güçlük karşısında umutsuzluğa kapılmayan, geçimini
sağlayabilmek için birçok işte çalışan, azimli bir kişidir.
Perfiriy
Petroviç
Alyona
ve Lizaveta cinayetlerini çözmekle görevli soruşturma dairesi başkanıdır.
Cinayetleri çözmek için çeşitli psikolojik oyunlar oynar. Yeterli deliller
olmadığı için Raskolnikov’u itirafa zorlar.
Svidrigaylov
Svidrigaylov
kibirli, zengin ve şantajcı bir kişiliktir. Raskolnikov’un kardeşi Dunya’da gözü
vardır. Raskolnikov’un suçlu olduğunu bilir fakat ihbar etmez. Bu bilgiyi
Raskolnikov’a eziyet etmek için kullanır.
Paşenka
Raskolnikov’un
ev sahibidir. Yaşlı ve utangaç bir kadıdır. Romanda pek etkinliği yoktur.
Semyon
Zahariç Marmeladov
Sonya’nın
babasıdır. İçkiye düşkün, mutsuz ve yoksul bir kişidir. Raskolnikov’la bir meyhanede
tanışırlar.
Katerina
İvanovna
Semyon
Marmeladov’un ikinci karısı. Bir albayın kızı olduğu için kendini ve
çocuklarını soylu olarak niteler. Hırçın ve sinirli bir yapıya sahiptir.
Pyotr
Petroviç Lujin
Lujin,
varlıklı bir avukattır. Bakımlı, bilgili, saygılı aynı zamanda kibirli bir
kişidir. Bilimsel konuşmalar yapmayı sever. Dunya’nın taliplerindendir.
Alyona
İvanovna
Tefecilik
yapan yaşlı bir kadındır. Rehin eşya karşılığında faizle para verir.
Müşterilerine karşı oldukça acımasızdır.
Lizaveta
İvanovna
Alyona’nın
engelli, masum ve itaatkâr üvey kardeşidir. Ablası tarafından çeşitli
işkencelere maruz kalır.
Zosimov
Razumihin’in
arkadaşı ve Raskolnikov’un doktorudur.
Nastasya
Petrovna
Ev
sahibi kadının aşçısı ve hizmetçisidir. Geveze bir köylü kadındır.
Nikodim
Fomiç
Polis
karakolu komiseridir.
Mekân
Olayların
geçtiği yer; o dönemde Rusya’nın başkenti olan Petersburg’dur.
Zaman
Romanda
olaylar; 19. yüzyıl sonlarında,
Rusya’da toplumsal ve ekonomik çöküşün hâkim olduğu bir dönemde geçer.
Romanın türü
Realizm akımının tüm
özelliklerini taşıyan yapıt, psikolojik
roman türüne girer.
Romanın konusu
ve teması
Suç
ve Ceza, Raskolnikov adlı bir gencin cinayet işlemesiyle başlayan, sonrasında
pişmanlık, vicdan azabı ve adaletin yerini bulmasıyla sona eren bir süreci
anlatır.
Roman;
insan doğasının karmaşıklığı, suç işlemenin yıkıcı etkileri ve vicdan azabı
üzerine kurulmuştur.
Dil ve Anlatım
Roman,
Rusçadan çeviridir. Romanda genellikle psikolojik tahlillerin yapıldığı
bölümler ağır basar. Bu bölümlerde kişilerin iç ve dış dünyaları başarıyla
yansıtılmıştır. Anlatım akıcı ve sürükleyicidir.
Anlatıcının
Bakış Açısı
Roman
ilahi (hâkim) bakış açısıyla
anlatılmıştır. Anlatıcı yaşanmış ve yaşanacak her şeyi bilir, görür ve duyar.
Bu durum kişilerin aklından geçeni okumaya ve psikolojilerini yansıtmaya kadar
uzanır. Anlatıcı olayların dışındadır. Olaylar üçüncü tekil şahıs tarafından anlatılır.
Genel
Değerlendirme
Suç ve Ceza, insanın iç
dünyasının karmaşıklığını ve toplumun bireylere olan etkisini işleyen bir
başyapıt olarak kabul edilmektedir. Roman; anlatımı, karakterleri, psikolojik
incelemeleri ve derin felsefesi nedeniyle tümüyle özümsenerek okunacak bir
niteliğe sahiptir.
Suç ve Ceza, hem psikolojik
hem felsefi hem gerilim hem de edebi özellikler taşıyan bir romandır. Her bölüm
kendi içinde eşsiz, özgün karakterlerden ve farklı temalardan oluşmaktadır.
Ayrıca her bölüm bir başkasıyla bağlantılı ve beklenmedik sonuçlarla örülüdür.
Yazar, olay ve durumları öyle bir duyarlılık ve beceriyle anlatıyor ki size
öfkeyi, acıyı, gerginliği, şefkati ve hüznü; kısacası her duyguyu tattırıyor.
